Rezonans testi ve spindle sağlığı hakkında işletmelere “Verimli kullanılan bir tezgâhtan elde edilecek kazanç, satış bedeli üzerinden elde edilen indirimlerin kat kat üstünde” uyarısında bulunan Manufacturing Automation Laboratories and Terranic Systems Genel Müdürü Dr. Doruk Merdol’dan konunun inceliklerini öğrendik.

Kendinizden ve yaptığınız çalışmalardan bahsedebilir misiniz?

ODTÜ Makina Mühendisliği bölümünden Yüksek Şeref ve Bölüm İkincisi derecesiyle mezun oldum. Ayrıca University of British Columbia (UBC)’e master bursu alarak ihtisas alanım olan takım tezgâhları, yapısal titreşimler ve kontrol mühendisliği konularına yöneldim. Prof. Dr. Yusuf Altıntaş’ın önderliğinde önce master ve sonrasında doktoramı “Sanal Ortamda Yüksek Verimli Talaşlı İmalat” konusunda tamamladım. Yüksek lisans eğitimim boyunca 11 makalem yayımlandı. Kanada Sanayi Bakanlığı’nın da teşvikiyle dünyanın ilk “Sanal Talaşlı İmalat” yazılımını geliştirmek üzere proje direktörü olarak UBC’de görev aldım ve böylece 12 kişilik muhteşem bir takımla ticari yazılımı sektörümüze kazandırmış olduk. İstanbul Teknik Üniversitesi Makina Fakültesi’nde “Talaşlı İmalat ve Takım Tezgâhları” üzerine son sınıf mühendislik dersi vererek devam etmekteyim.

Hem akademi dünyasında yer alıyor hem de sahada çalışıyorsunuz, size göre işin en keyifli tarafı neresi?​

Akademi dünyası benim gönlümün orta yerinde duruyor ancak teorik çalışma yapma fırsatım olmuyor. Manufacturing Automation Lab başta olmak üzere bir dizi kurum oldukça önemli akademik çalışmalara imza atıyorlar. Metal işleme sırasında birçok çapraşık durum ortaya çıkıyor. Bir yandan malzemenin süratli deformasyonu sonucu ortaya çıkan sıcaklık ve kuvvetler, diğer yandan iş mili (spindle) ve tezgâha gelen yükler sonucu titreşimlerin başlaması. Bunlar tek tek bakıldığında bile karmaşık konular. Benim en keyif aldığım taraf karmaşıklık içinde saklanmış kilit bilgileri bularak bulmacayı çözülebilir hale getirmek.

Takım tezgahları konusunda rezonans testi ile ilgili olarak dünyada çalışma yapan sayılı bilim insanlarından birisiniz, testin içeriği ve amacı hakkında bilgi verebilir misiniz?

Rezonans testini; tezgâhtan bir titreşim verisi alarak onun zayıf ve güçlü yerlerini bulma olarak tanımlayabilirim. Metal işlemede verimliliği düşüren en büyük etkenlerin başında titreşimler geliyor. Parça işleme sırasında takım, takım tutucu ve tezgah titreşime açık bir yapı haline geliyor ve titreşimi engellemek için kesme parametresi seçimleri daha muhafazakârca yapılıyor. Halbuki rezonans testiyle titreşime açık bu yapının verimliliği yüksek kesmeyi sorunsuz bir şekilde yapabileceği kesme şartlarını belirleyebiliyoruz. Fiziki hiçbir yapıyı değiştirmeden yani aynı tezgah ve ekipmanla, doğru belirlenmiş hız, derinlik ve talaş miktarıyla verimliği kat kat artırmak mümkün oluyor. Bu çalışmalar sırasında yapılan testlerde tezgâhın meşgul kalma süresi oldukça kısa yani üretimde ciddi aksaklıklar yaşanmıyor.

Sizce rezonans testi ve spindle sağlığı işletmeler için bir gider midir yoksa kazanç mıdır?

Kesinlikle bir kazançtır. Üretim yapan firma için en pahalı harcama kalemi takım tezgâhıdır. Sektördeki bazı firmalar takım tezgâhı alınırken verdikleri pazarlık eforunu, tezgâhın kapasitesinin çok altında çalışmasının önüne geçmek için vermiyor. Hâlbuki verimli kullanılan bir tezgâhtan elde edilecek kazanç, satış bedeli üzerinden elde edilen indirimlerin kat kat üstünde. Tezgâh çalışırken kazanmayı felsefe yapmak bir bakış açısı ve bunun mutlaka her firmaya kazandırılması gerek. Rezonans testi ve spindle sağlığını takip etmek bunlardan sadece birkaçıdır ve onlar için mutlak kazançtır.

Tezmaksan çatısı altında satılmakta olan Spinner marka 5 Eksen tezgâhları için rezonans testi yapmıştınız. Bunun sonuçlarını paylaşabilir misiniz?

Tezmaksan, müşterilerinin tezgâhı daha verimli kullanabilmesi ve piyasada farklılık yaratabilmek için böyle bir talepte bulundu. Özellikle alüminyum işlemeye yönelik en fazla kullanılan 4 takımı belirleyerek havacılık sektöründeki bir firmada çalışmayı yaptık. Mevcut şartlarda kesim yapıldıktan sonra rezonans testi ile elde edilen verilere göre tekrar kesim yapıldı. Kesme derinliği ve buna bağlı olarak talaş kaldırma miktarında neredeyse iki katına yakın bir verimlilik gözlemlendi.